Pesten en gepest worden is het onderwerp van de lezersvraag van Marijke naar aanleiding van de blog ‘De keuze van de lezer’. Wat hebben de pester en de gepeste met elkaar gemeen? Wat kunnen we leren van pesten en gepest worden en waarom zijn alle betrokken partijen met elkaar verbonden? En wat is de invloed van de ouder?
Dynamiek van pesten
Zoals ik ook met het schrijven van mijn boeken doe, zal ik deze vraag over de dynamiek tussen kinderen die pesten en kinderen die gepest worden, bekijken vanuit een hoger perspectief. De lens verschuiven tussen de verschillende partijen die bij het proces van pesten betrokken zijn. Misschien is dit een andere manier om tegen pesten en gepest worden aan te kijken, maar wel een manier die m.i. de essentie van pesten en gepest worden raakt. En de essentie is altijd waar het om draait.
Vanuit het perspectief van de ouder bekeken
Pesten heeft een ouder veel te brengen. Zeker als een van de ouders zelf gepest is vroeger, wil je je kind beschermen en behoeden voor wat je zelf hebt meegemaakt. Vaak werkt dit afschermen juist averechts en stel je je kind juist bloot aan de gevaren van pesterijen, omdat je kind haarfijn jouw perceptie en intentie (en oude verwondingen en littekens) oppakt. Zoals baby’s en kinderen hun ouders in alles spiegelen, zal dit ook met dit onderwerp gebeuren. Voor de ouder is dit een gelegenheid om af te rekenen met oude verwondingen, omdat je de ‘kans’ krijgt alles opnieuw te beleven en daarmee te verwerken. Omgekeerd kan ook, dat je eigen kind juist een pester wordt door de manier waarop je je wapent tegen de pesterijen die je zelf zijn overkomen. Het is het afreageren van problemen die je zelf hebt gehad door middel van kracht, macht en manipulatie. Zie ook ‘Vanuit het perspectief van de pester bekeken’.
‘Zeker als een van de ouders zelf gepest is vroeger, wil je je kind beschermen en behoeden voor wat je zelf hebt meegemaakt’
Vanuit het perspectief van het gepeste kind bekeken
Voor het slachtoffer van pesterijen is pesten het ergste. Wat de consequenties daarvan zijn hoeven we het vandaag de dag helaas niet meer over te hebben. Laten we het daarom ook voor het kind dat gepest wordt vanuit een positieve kant benaderen. In De Alchemie van ziekte heb ik uitgebreid stil gestaan bij energie, de aard van energie, het gebruik van energie, de werking van energie en het belangrijkste punt… je bent geen energie, je gebruikt energie. In de kern is ook pesten ‘gooi en smijtwerk’ van energie. Het is kracht, macht en manipulatie om energie van een ander te stelen. Net als in het geval van ziekte, is ook pesten een keiharde leerschool. Een leerschool die je voor de rest van je leven gekwetst of gebroken achter kan laten en waarbij de kans groot is dat je overkomt wat al geschreven staat bij het onderdeel ‘perspectief van de ouder’. Alle processen die gelden voor ziekte, het ‘geschenk van ziekte’, gelden ook voor pesten. Het zijn de processen die je (uiteindelijk) terugbrengen bij je eigen essentie, omdat je leert ontdekken wie je werkelijk bent. Wat geprojecteerd wordt door de pester is niet wie je bent (zie ook de blog ‘Dans van persoonlijkheden’). Net als ziekte je identiteit kan worden, kan dat ook gebeuren met pesten. Door jezelf als de persoon die gepest wordt te gaan zien.
‘In de kern is pesten ‘gooi en smijtwerk’ van energie. Het is kracht, macht en manipulatie om energie van een ander te stelen’
Veel van mijn lezers zijn geïnteresseerd in de holistische zienswijze op ziekte en genezing. Zij stellen dat je zelf verantwoordelijk bent voor de gebeurtenissen in je leven en dat je zelf invloed hebt op de energieën die je aantrekt of afstoot. De laatste toevoeging die van invloed is op de dynamiek van het kind dat gepest wordt, is dat een kind tot op bepaalde hoogte zelf toestaat dat het gepest wordt. Overigens wil ik benadrukken dat pesten daarmee op geen enkele wijze goed te praten is. Nogmaals, het draait om de dynamiek, er zit geen oordeel aan. Ook een kind trekt situaties en gebeurtenissen aan, net als een volwassenen dat doet. Een gekwetst kind met een weinig eigenwaarde is gevoelig voor pesterijen. Het zelfbeeld van het kind veranderen, is ook de dynamiek rondom het pesten veranderen. Zowel het ‘gekwetste vogeltje’ als een naar buiten gericht boos en vechtlustig kind, zijn gevoelig voor het aantrekken van omstandigheden en situaties die kunnen leiden tot pesterijen. In die zin draagt een kind dus zelf ook bij aan zijn ervaring en staat hij pesten onbewust zelf ook toe. Het voordeel hiervan is, is dat een kind is in staat dit zelf weer te veranderen door de manier waarop het tegen zichzelf (en het leven) aankijkt te veranderen: de perceptie. Dat is ook de gelijkenis met ziekte en het geschenk van ziekte. Nogmaals, dit alles is geschreven zonder oordeel en zonder iets tekort te doen aan het probleem van pesten in zijn algemeenheid.
‘Het zelfbeeld van het kind veranderen, is ook de dynamiek rondom het pesten veranderen’
Vanuit het perspectief van de pester bekeken
Bijna altijd zijn onderliggende problemen bij de pester zelf de oorzaak van pesterijen. Al op jonge leeftijd worden kracht, macht en manipulatie ingezet als instrument om energie te stelen bij de ander, maar ook om problemen en aandacht van jezelf af te wenden. Net als bij de ouders van het kind dat gepest wordt en die wellicht hun eigen verwondingen projecteren op hun kind uit bescherming, gebeurd dit exact hetzelfde met de ouders van een kind dat pest. Ook deze ouders projecteren (hun eigen) opvoeding (of het gebrek aan opvoeding), macht en onmacht op hun kind. En dat is precies wat door een kind dat pest vertaald wordt in pesten. Nogmaals, ook bij de pester zijn de onderliggende oorzaken de oorsprong van het pesten. Ook de pester heeft te maken met onmacht en frustratie en reageert dit af (bijvoorbeeld bij een scheiding) of eist negatieve aandacht op omdat hij deze thuis niet krijgt (bijvoorbeeld door een ernstig ziek broertje of zusje, het overlijden van iemand binnen het gezin of omdat vader en/of moeder nooit thuis zijn). Ook de pester zal moeten leren om op een andere manier met zijn gevoelens en frustraties om te gaan of om de aandacht die hij zoekt op een andere manier te krijgen. Zie je het verband tussen alle betrokken partijen? En hoe het iedereen wat te brengen heeft? Het zijn afspiegelingen van elkaar. Daarmee is de cirkel bijna rond.
Dik zijn is lelijk…
Wellicht ten overvloede, maar vergis je niet in wat een kind allemaal meekrijgt van de ouders! Ook als je denkt dat je kind niets ziet of hoort. De oren en ogen staan altijd open. Een groot wetenschappelijk onderzoek in de UK liet onlangs bijvoorbeeld zien dat kinderen vanaf 5 jaar al een oordeel hebben over ‘dik zijn’. Waarom? Omdat ze oppakken wat ouders tegen elkaar zeggen over dikke mensen op televisie, internet of op straat. Of omdat de ouders zichzelf te dik vinden en dit voortdurend herhalen in aanwezigheid van hun kind. Daarmee geven ze aan: iemand die dik is, is lelijk. Dik zijn is niet goed. Dit is niet alleen vormend voor het (zelf)beeld van een kind, maar ook voor het gedrag dat vervolgens op anderen geprojecteerd wordt: pesten.
‘Of omdat de ouders zichzelf te dik vinden en dit voortdurend herhalen in aanwezigheid van hun kind’
Bewustzijn
Ik heb ervoor gekozen de vraag over het pesten van en tussen kinderen onderling te bekijken vanuit een hoger perspectief. Als een objectief waarnemer. Het mag vanzelfsprekend zijn dat ik daarmee niets tekort wil doen aan de intensiteit van dit vraagstuk, die in sommige gevallen zelfs tot zelfmoord kan leiden… Uiteraard is er nog veel meer over dit onderwerp te schrijven. Bekijk het bijvoorbeeld eens vanuit het perspectief van derden. Waarom grijpen anderen niet in? Omdat zij blij zijn dat zij zelf niet de persoon zijn die gepest worden? Ook al schreeuwt alles in hen dat zij er wat van moeten zeggen, dit gebeurd meestal niet. Maar is dit niet precies waar veel personen hun leven lang tegenaan lopen? Het spreken van je eigen waarheid? Op durven komen voor wat je voelt van binnen? Bewustzijn, alles draait om bewustzijn… Waarom doe je iets wel of niet en wat zijn je redenen.
Onderstaande oefening is een simpele, maar krachtige oefening om kinderen bewust te laten worden van pesten. Het is afkomstig van Marco Flipse van BM-Welzijn. Marco is een professioneel en getalenteerd yoga- en ontspanningsinstructeur. Via zijn website www.bm-welzijn.nl kun je meer informatie vinden.
Oefening: bewust worden van pesten
- Deel de kinderen een blanco vel papier uit.
- Laat ze bewust kijken naar het vel, dat het onbeschreven en glad is.
- Het vel ziet er bij ieder hetzelfde uit. Zie je dat, dat het vel niet verschilt van het vel bij de ander?
- Maak dan van het papier een prop.
- Kneed het.
- Vouw het samen.
- Knijp er eens in.
- Kijk nu eens!
- Dat is wat er gebeurt met pesten.
- Je maakt de ander klein. Je doet hem of haar geweld aan.
- Het lijkt in het begin leuk om te doen, maar het is onzinnig.
- Vouw het papier weer maar eens open.
- Is het mooier geworden?
- Zie je, er blijven beschadigingen achter ook al strijk je het nog zo mooi glad.
- Het word er niet mooier op in vergelijking met hoe het was, je kunt het maar beter laten.
Rest mij Marijke te bedanken voor haar vraag over de dynamiek van pesten en gepest worden: dank Marijke!
